Bayram: Neşe ve sevinç günleridir. Çeşitli önemli gün veya tarihsel olaylar için çeşitli şekillerde yapılan kutlamalara verilen genel bir isimdir. Her milletin kendine has bayramları vardır. Bayramlar dini bir görevi yerine getirmek yakınlarını görmek ya da sosyal etkinlik şeklinde algılanırken; bir nevi dinlenme eğlence ya da mecburiyet şeklinde de değerlendirilebiliyor.  

Bayramları Milli ve Dini Bayramlar olarak adlandırabiliriz. Dini bayramların günleri "kameri takvim"e göre hesaplandığı için bizim kullandığımız miladi takvim itibariyle her yıl aynı tarihe rastlamaz. Her yıl yaklaşık onar günlük gerilemeyle gelen ramazan ve kurban bayramları böylece değişik mevsimlerde kutlanabilmektedir.

Ramazan Bayramı: Kameri takvime göre Şevval ayının ilk üç günü olup Ramazan ayında tutulan, orucun bitişi ile 3 gün süreyle kutlanan ve sabah kılınan Bayram Namazı ile başlayan bayramdır. Arife gününden hazırlıklar yapılır mezarlıklar ziyaret edilir. Kimsesizlere ve muhtaçlara yardım edilir akraba ziyaretleri yapılır. Tatlı sunulduğu için şeker Bayramı olarak da bilinir.

Kurban Bayramı: Zilhicce ayının onuncu gününden itibaren 4 gün süren bayramdır. Bayramlar, Bayram Namazı ile başlar kurbanlar kesilir, akraba ziyaretleri yapılır mezarlıklar ziyaret edilir.

Bayram namazının vakti, güneşin doğup, ufukta bir veya iki mızrak boyu yükselmesinden itibaren başlar. Bu, güneşin doğumuyla süren 50 dakikalık zamandır ve zeval vakti denilen güneşin tam tepe noktadaki zamanına kadar devam eder.

Ramazan ve Kurban bayramlarının başlıca özelliği, komşuların dost ve akrabaların ziyaret gezileriyle bir araya gelmeleri ve birbirleriyle bayramlaşmaları şeklinde kutlanır.

Bayramlaşma telefonları açılır Gençler yaşlıların ellerini öperek onların hayır dualarını alırlar. El öpen çocuklara para ve hediye vermek de gelenektendir. Ziyarete gelenlere Ramazan bayramında şeker ikram edilir.

Bunun içindir ki Ramazan bayramının bir adı da "Şeker bayramı” olarak isimlendirilmiştir. Eskiden yalnızca nevruz günü tatlı şeyler ikram edilirken sonradan aynı gelenek diğer bayramlarda da uygulanmıştır. Kurban bayramında yalnızca şeker değil kesilen kurbanın etinden de ikram edilir.

Kurban bayramının birinci günü Mekke'de Mina denen yerde hacıların kurban kestikleri gündür. İslam dinine göre kurban kesmek maddi gücü yerinde olan her kul için "borç”tur. Kurban, insanlardan Allah’a arz edilen bir hediye şeklinde de itelendirildiğinden bazı yörelerimizde kurbanlık koçları yıkama kınalama ve kurdelelerle süsleme adetleri vardır. Bizdeki kurbanlık hayvanları kınalama âdeti Yahudilerde de görülen çok eski bir adettir.

Ramazan ve kurban bayramlarının ortak özelliklerinden biri de toplu eğlencelere sahne olmasıdır. Kasaba ve şehirlerde çocuklar ve gençler bayram yerlerinde buluşup eğlenirler. Bayram yerleri aynı zamanda küçük bir panayır görünümü kazanır.

Bayramların neşe ve sevinç günleri olduğunu yine bizzat Hz. Peygamber ifade buyurmuşlardır. Buhârî'nin Hz. Âişe'den rivayet ettiği bir hadîs-i şerîfte Hz. Âişe (r.a.) şöyle anlatmıştır: "Bir defasında, Kurban Bayramı'nın ilk günlerinde Hz. Peygamber yanıma girdi. Yanımda, "Buâs" ezgilerini (def çalarak) okuyan iki kız vardı. Yatağına uzanıp, yüzünü çevirdi. Derken babam Ebû Bekr (r.a.) içeri girdi. "Bu ne! Resulullah'ın (s.a.s.) yanında şeytan çalgıları mı?" diyerek beni azarladı. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.s.) ona dönerek, "Onlara dokunma" buyurdu. Ben de babam bir şeyle meşgul olunca kızlara işaret ettim, onlar da çıktılar. (Müslim, Salatu'l- îdeyn,16).

Yine bir bayram günü Habeşîler kalkan ve mızrak oyunu oynuyorlardı. Bunlara bakmak için ya ben Hz. Peygamber'den izin İstedim veya O "Bakmak istiyor musun?" diye bana sordu. Ben "Evet" dedim. Bunun üzerine beni arkasında yanağım yanağına değecek şekilde ayaküstü durdurup, oyun oynayanlara "Haydi devam edin Erfideoğulları!" buyurdu. Nihayet ben usanınca Artık yeter mi?" diye sordu. "Evet" dedim. "Öyleyse git!" buyurdular." (Buhârî, îdeyn, 2).

Bayramlarda yapılmasını dinimizin güzel gördüğü hususlar vardır, şöyle ki: Bayram sabahında erken kalkmak, yıkanmak, gusletmek, ağzı temizlemek; güzel koku sürünmek; en güzel elbisesini giyinmek; Allah'ın verdiği nimetlere şükretmek için sevinçli ve neşeli görünmek menduptur. Ayrıca: Ramazan Bayramı'nda sabahleyin camiye gitmeden önce tatlı bir şey yemek, varsa bunun hurma olması ve bir, üç, beş gibi tek sayılı olması; Kurban Bayramı'nda kurban kesecek kimsenin onun etinden yemesi için namazdan önce bir şey yememesi güzel bir davranıştır.

Sonra namaza erken davranıp sabah namazını arkasından da bayram namazını mahalle mescidinde kılmak; gidip gelirken müminlere rast geldikçe güler yüzlü olmak ve tatlı söz söylemek; gücü yettiğince çok sadaka vermek menduptur.

Bayramınızı kutluyorum. Her gününüzün bayram olması dileğiyle.. Nice mutlu bayramlara...                                                                                                

                                                                                    aorum_26@hotmail.com